BIM & Circulariteit gaan hand in hand

BIM & Circulariteit
De bijdrage van BIM aan de circulariteit van gebouwen

BIM biedt ongekende mogelijkheden om bij te dragen aan een betere circulariteit van gebouwen.
BIM en circulariteit gaan in hand, zowel tijdens het ontwerp, de bouw, het beheer als het uiteindelijke hergebruik of afbraak van een gebouw.

We onderzoeken hoe BIM-processen bijdragen aan een duurzamere, circulaire gebouwen.

Kan BIM milieuvriendelijke praktijken stimuleren en de efficiëntie verhogen in elke fase van een gebouw?

Herbekijk het inspiratie event

Bekijk de volledige opname van het inspiratie event

INSPIRATIE EVENT:

• Download de presentatie:
  Introductie BIM & Circulariteit - Stefan Boeykens - D-Studio
• Download de presentatie:
  Circulair BIM-proces bij ontwerp, bouw en beheer - Koenraad Nys, Wim Plaum, Bjorn Theuns, Michael Moradiellos, Radu Dordea
• Download de presentatie:
  BIM & Circulariteit, wat zit er in de pipeline? Linde Maes & Louis Castelyn - Buildwise
   

Introductie BIM en circulariteit

Stefan Boeykens is BIM-manager bij D-Studio en brengt een korte introductie over BIM en circulariteit. “Duurzaamheid is een brede, gelaagde term met veel verschillende aspecten”. Boeykens vat duurzaamheid samen in het ‘denken aan de toekomst’, denken aan de manier waarop we bouwen en gebouwen gebruiken. Hergebruik van materialen, en dus circulariteit is hier een essentieel onderdeel van.

BIM is een brede term volgens Boeykens, maar in essentie gaat het om het gebruiken van informatie op verschillende manieren. Daarvoor moet informatie beschikbaar zijn tijdens de verschillende fases van een project. Daarnaast moet de informatie ook digitaal en openbaar beschikbaar zijn. Dit gebeurt via gestandaardiseerde processen in de ISO 950 reeks, een reeks met internationale standaarden die vooral draaien om de organisatie van het proces.

BIM wordt toegepast in verschillende platformen waarin processen samengebracht kunnen worden. BIM heeft een grote impact op het bouwproces, en laat zelfs nieuwe rollen binnen het bouwteam ontstaan: de BIM-manager of de BIM-coördinator.

Elk project is een evenwichtsoefening. Verschillende aspecten zoals ruimtelijk gebruik, functioneel gebruik, het technische aspect en veiligheid moeten overwogen worden. BIM kan helpen om deze verschillende factoren naast elkaar te zetten. BIM kan ook assisteren in het analyseren van de duurzaamheid van een project, want net zoals BIM, is duurzaamheid een gelaagd concept met veel verschillende aspecten om in rekening te nemen.

Case - ZIN Project

Na een korte introductie werd het ZIN-project in Brussel voorgesteld door vier verschillende betrokken partners onder leiding van Koenraad Nys, managing partner bij D-studio, wie voor de nodige context zorgde.

• Wim Plaum, Project director bij Befimmo: projectvoorstelling als bouwheer

Het ZIN-project is gelegen in Brussel-Noord, aan het Noordstation. Op het einde van de jaren 60 werden grote torens opgetrokken in de Brusselse Noordwijk, dit zorgde voor een monofunctionele kantoorwijk. Deze eenzijdige wijk wordt terug omgevormd naar een multifunctionele wijk met kantoren, horeca, appartementen en commerciële ruimtes. “Duurzaamheid en circulariteit waren belangrijk in het ZIN-project. Dankzij grote inspanningen vanuit verschillende partijen werden hoge duurzaamheidsstandaarden gehaald. Meer dan 95% van het gebouw is (her)gebruikt gedurende het proces.” Dit deden de verschillende partijen dankzij onder andere hergebruik van beton. Daarnaast werd geïnvesteerd in energiezuinige technieken en cradle-to-cradle producten. Het gebouw is samengevat in een 80-tal BIM-modellen.

De complexiteit van het ZIN-project zorgde voor enkele obstakels, vertelt Nys. Hij benadrukt dat people management, aansturing en correct datamanagement onmisbaar was tijdens het bouwproces.

• Radu Dordea, BIM-manager bij D-studio: BIM-project en processen

“Eén van de grote uitdagingen van het ZIN-project was de dubbele bouwheer: de Vlaamse overheid en Befimmo. We moesten voldoen aan uiteenlopende gebruikseisen, het integreren van bestaande structuren en de hoge BIM eisen. Hiervoor was coördinatie en samenwerking tussen de verschillende partners was cruciaal, ook het BIM-model moest hiervoor op punt staan”, vertelt Radu Dordea, BIM-manager bij D-studio

Een gestructureerde informatieaanpak was tijdens het proces zeer belangrijk. Na het maken van duidelijke afspraken en documenten werd ook de gegevenscoördinatie duidelijk afgetoetst. Dit zorgde voor een goede communicatie en aangename, goed afgestemde en uitgewerkte workflows, getuigt Dordea.

• Bjorn Theuns, zaakvoerder bij Data-build: circulariteit en datacycli

Een aantal van de betrokken partijen in het ZIN-project hadden beperkte ervaring met BIM. “Het was een uitdaging om de informatie up-to-date te houden gedurende het hele uitvoeringsproces”, zegt Bjorn Theuns, zaakvoerder bij Data-build. Deze uitdagingen stamden niet alleen uit wijzigingen in het ontwerp en materialen, maar ook elk element moest een unieke codering krijgen en componenten mochten niet afzonderlijk gemeten worden, maar in het element en de context waar ze zich bevinden. De info moest regelmatig en eenvoudig opgevraagd kunnen worden en de informatie van onderaannemers moest ook opgenomen worden in het ontwerp. Het onderhouden van de data was dus een uitdaging voor alle partijen.

• Michael Moradiellos, directeur bij EPEA, onderdeel van Drees & Sommer: circulariteit en materiaalpaspoort.

“We wilden alle informatie uit het gebouw verzamelen om een zeer uitgediept materiaalpaspoort te kunnen maken. Voor elk element maakten we een BoM-rapport (Build of Materials) op. Zo konden we nagaan uit welke materialen het gebouw procentueel bestaat, de CO2 impact van het gebouw en bij het eventueel afbreken hebben we een duidelijk overzicht van de herbruikbare materialen”, zegt Manuel Moradiellos, directeur bij EPEA, onderdeel van Drees & Sommer. Ook Moradiellos is tevreden over de samenwerking tussen de verschillende partijen in het project. Dankzij de uitgebreide dataverzameling kan de Vlaamse Overheid ook aan de slag met de informatie uit het gebouw wanneer er herstellingen nodig zijn.

Testproject TOTEM

De TOTEM-tool van de Vlaamse overheid werd tijdens dit project getest. De verschillende betrokken partijen merkten dat ze al snel op de limieten van Totem botsten. Het was een zeer tijdsintensieve taak om alle verschillende gebruikte elementen manueel in te voeren. Ook wanneer het architectuurmodel evolueerde hadden we te veel tijd nodig om de tool in te vullen. De conclusie van het testproject wijst uit dat er een betere afstemming moet komen tussen TOTEM-modellen en Revit, om zo een minde tijdsintensieve procedure te bekomen.

Wat zit er in de pipeline?

Linde Maes is onderzoeker over duurzame en circulaire oplossingen bij Buildwise. “Sustainability is meeting the needs of the present without compromising to the ones of the future.” Die duurzaamheid wordt toegepast op drie vlakken: people, planet en profit.

Circulair bouwen wil de waarde van een gebouw en materialen zo lang mogelijk behouden. Dat doen ze door materialen te hergebruiken, behouden waar kan en recycleren waar het niet kan, ook wel ‘urban mining’ genoemd. Het is één van de belangrijkste aspecten van circulair bouwen. Zo kan men toekomstgericht ontwerpen en bouwen, een goede en effectieve manier om milieuimpact van de sector verlagen. 

De EU-taxonomy is Europese wetgeving over duurzaamheid binnen bouwprojecten. Ze willen rapportageverplichting opleggen en objectieve criteria vastleggen om een ecologische, duurzame activiteit aan te duiden aan de hand van technische screeningscriteria met verschillende levels.

Regelgeving en tools worden steeds belangrijker en groter, daarnaast zijn er ook kosten verbonden aan BIM. We moeten goede afspraken maken en feedback geven aan verschillende instanties en overheden om tools efficiënter en werkbaarder te maken, benadrukt Louis Casteleyn, technical program manager & BIM advisor bij Buildwise.

In de toekomst zullen paspoorten van een project steeds belangrijker worden. Het zijn verzamelingen van informatie van producten in bouwwerken. Binnen de paspoorten, kunnen we een aantal types onderscheiden: een Digital Product Passport, een Bouwwerkpaspoort en een Digital Building Logboek. Deze paspoorten geven de verschillende stakeholders van een project een uitgebreid inzicht over de gegevens van een gebouw.

Casteleyn: “Een BIM model op zich is een bouwwerkpaspoort, afhankelijk van de hoeveelheid data je erin steekt”.

“Wanneer je een BIM model goed structureert, is dit een deel van je BWPP. Het helpt om informatie te lokaliseren: in BIM kan je gemakkelijk per laag kijken naar je gebouw, zelf zonder veel voorkennis. Buildwise gebruikte BIM ook als communicatiemiddel bij de bouw van hun kantoor in Zaventem. Ontbrekende onderdelen konden aan elkaar doorgecommuniceerd worden via het model. Ook de circulariteitsindex kon eenvoudig geraadpleegd worden. Om informatie ingeven minder tijdrovend te maken, wil Buildwise inzetten op de communicatie tussen verschillende fabrikanten en programma’s, om zo tot een efficiëntere communicatie te komen.